ИХ дахь МАН-ын бүлгийн өнөөдрийн хуралдаанаар УИХ-ын дэгийн тухай хуулийн төслийг хэлэлцээд, УИХ-ын даргад өргөн мэдүүлж, батлах нь зүйтэй хэмээн үзсэн байна.  Энэ талаар УИХ-ын гишүүн, УИХ-ын Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны дарга Н.Энхболд мэдээлэл хийлээ.

Тэрбээр “Монгол Улсын Үндсэн хуульд орсон нэмэлт өөрчлөлттэй холбоотойгоор УИХ- ын дэгийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах шаардлага үүссэн. Шинэ парламент үүсэхэд Үндсэн хуульд нийцсэн үйл ажиллагаа эхлүүлэх ёстой.

Тиймээс УИХ -ын бүрэлдэхүүний тухай, бүтэц зохион байгуулалт, УИХ-ын дарга, УИХ-ын гишүүний бүрэн эрх, хууль тогтоох журмын талаар, Тамгын газрын чиг үүрэг, бусад гэсэн 7 бүлэг бүхий өөрчлөлт УИХ -ын тухай хуульд орж байгаа. Нэг танхимтай 126 гишүүнтэй парламент байна. УИХ-ын сонгуулиар 95 ба түүнээс дээш гишүүн сонгогдсон бол УИХ бүрэн эрхээ хэрэгжүүлнэ.  УИХ-д 64 ба түүнээс дээш суудал авсан нам эвсэл олонхи болно гэсэн заалт оруулсан.

Байнгын хороо  19 гишүүнтэй байсныг 25 гишүүнтэй, гурваас илүүгүй байнгын хороонд ажилладаг байсан бол 2-оос илүүгүй байнгын хороонд харьяалагдаж ажиллахаар зохицуулалт тусгалаа.

Ингэснээр салбараараа мэргэшээд ажиллах нөхцөл  бүрдлээ.  Нийт найман байнгын байнгын хороо 25 гишүүнтэй болохоор байгаа.

Өмнө нь байнгын хороо 19 гишүүнтэй байхад  10 хүн асуудал шийддэг байсан бол шинэ парламент бүрдсэнээр 25 хүн ороод 13 хүн асуудал шийднэ. Ерөнхий сайд, Засгийн газрын гишүүд яаманд нь харьяалагддаг байнгын хороонд орж ажиллахгүй, зөвхөн нэг байнгын хороонд ажиллана. Нэг байнгын хороонд Засгийн газраас хоёроос илүү гишүүн ажиллуулахгүй. УИХ-ын бие даасан байдлыг хангахад чиглэсэн заалт оруулсан.

УИХ-ын Дэд хороо, Түр хороо,  Хянан шалгах түр  хорооны асуудлын тухайд, Түр хорооны ажил нь жигдэрч эхэлж байгаа. Бүлэг дээр ярьж байнгаад тухайн УИХ -ын гишүүний гуравны хоёроос дээш буюу 32-оос дээшхи нь санал гаргавал Хянан шалгах түр хороо байгуулж байхаар зохицуулалт хийлээ.

Одоогоор УИХ дахь Ардчилсан намын бүлэг, ХҮН-ын гишүүн Т.Доржханд нараас санал аваагүй байна. Хуулийн төслийг УИХ-д өргөн барихаас өмнө саналыг нь авч эцэслэнэ.

Хянан шалгах түр хороо маш анхаарал татсан, цоо шинэ арга хэлбэрээр явагддаг, энийг бид бүх гишүүдийн дөрөвний нэгээр санал гаргавал заавал байгуулдаг байх.

Нэг дор дөрвөөс илүүгүй Хянан шалгах түр  хороо ажилладаг байх гэх мэтлчэн зохицуулалт санал болгох гээд явж байна. Хянан шалгах түр хороо нь олон нийтийн анхаарал татсан асуудал хэлэлцэхдээ гэмт хэрэг үүссэн асуудал байна гэж үзвэл шүүхэд очихоос өмнө гишүүдийнхээ саналаар шалгаад явах боломжтой, хууль хяналтын байгууллагын ажилд хөндлөнгөөс оролцоод байхааргүй хийхээр зохицуулалт тусгасан.

Мөн УИХ-д 12 ба түүнээс дээш гишүүн сонгогдсон бол бүлгээ байгуулахаар. Өнөөдөр хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа хуулиар бол 8 гишүүнтэй байж бүлэг байгуулна.

Өнөөдөр хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа хуульд УИХ-ын гишүүний бүрэн эрх, халдашгүй байдал хоёрыг хольсон. УИХ-ын гишүүн гэмт хэрэг үйлдсэн гэж прокурор үзвэл гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх хууль үйлчилж байгаа. Олон улсын парламентын холбооны  хэмжээнд барьдаг зарчим нь бүрэн эрх нь сонгогчоос олгосон мандат юм. Тухайн гишүүнээр дамжаад парламентад асуудлаа чөлөөтэй илэрхийлж, дарамт шахалтгүйгээр хэрэгжүүлэх гол механизм байдаг гэж үздэг. Манайд шууд бүрэн эрхийг нь түдгэлзүүлэх асуудал орж ирээд халдашгүй байдал руу нь орж баривчилдаг, шалгадаг.

Энийг ялгаж салгах шаардлага бий. Халдашгүй байдал тусдаа, бүрэн эрх нь тусдаа байхаар зохицуулсан гэлээ.